Τρία φυτά που δεν κάνουν τη ζωή μας δύσκολη, αντίθετα την γεμίζουν ζωντάνια

30 Ιουνίου 2017

Βεστρίνγκια (Westringia fruticosa),
Βιβούρνο Λουσίντουμ (Viburnum lucidum),
Βιβούρνο το Κοινό (Viburnum tinus & V. tinus “Eve Price”)

Πρόλογος

Για αρκετές δεκαετίες οι Κηποτεχνικές πρακτικές και οι εφαρμογές της Αρχιτεκτονικής Τοπίου στη χώρα μας δείχνουν να περιορίζουν τις επιλογές τους σε μια στενή «γκάμα» συγκεκριμένων καλλωπιστικών φυτών, με ελάχιστες εξαιρέσεις που τολμούν να αναζητούν κάτι το καινούργιο, το αισθητικά διαφορετικό, το βιοκλιματικά προσαρμοστικό, το λιγότερο δαπανηρό να συντηρηθεί, είτε αυτό προέρχεται από την πλούσια ελληνική χλωρίδα είτε από ξενικά είδη που έχουν άριστα εγκλιματιστεί στις ελληνικές συνθήκες.

Κρίνουμε ότι η τάση αυτή μπορεί να ανατραπεί προς το διαφορετικότερο, το ευρύτερο των επιλογών και το καινοτόμο…, μέσα από την διαφοροποίηση και τις εναλλακτικές πρακτικές διαμόρφωσης δημόσιων και ιδιωτικών χώρων πρασίνου. Οι ιδέες παρέμβασης στον ανοικτό χώρο μπορούν να «εμπλουτίζονται και να υλοποιούνται» με νέο φυτικό υλικό, με γνώση και στενότερη γνωριμία με έναν τεράστιο πλούτο φυτικών ειδών για σχεδόν όλες τις χρήσεις που προσφέρει η σύγχρονη βιομηχανία «καλλωπιστικού φυτού». Έτσι, σιγά σιγά καλούμαστε να ξεφύγουμε από τα τετριμμένα επιλέγοντας μέσα από την ευρύτερη ποικιλότητα καλλωπιστικών φυτών που διαθέτουν τα Φυτώριά μας, κάνοντας χρήση των πλεονεκτημάτων κάθε φυτού ξεχωριστά και σε συνδυασμούς.

Σήμερα θα αναφερθούμε σε 3 φυτά, γνωστά σε αρκετούς και λιγότερο γνωστά σε περισσότερους που θα μπορούσαν να λύσουν προβλήματα πολύ καλύτερα από πολλά άλλα. Με διαφορετική υφή, χρώμα, και ελάχιστες απαιτήσεις είναι άμεσα διαθέσιμα για φυτεύσεις αποστασιοποίησης από τα συνήθη σε ότι αφορά τις χρήσεις, τις συνθέσεις και την αειφορία για περισσότερο πράσινο, με λιγότερη εργασία…

Όλα αυτά τα χρόνια, μάθαμε και εξοικειωθήκαμε με κάποια φυτά ώστε συχνά να επιμένουμε μόνο σ’ αυτά, χωρίς να «εξερευνήσουμε» το τι ακόμα υπάρχει και τι μπορεί να προσφέρει η ελληνική παραγωγή…

(Πηγές φωτογραφικού υλικού: Royal Horticultural Society, USDA Fact sheets, Vanucci Piante catalogues, Pinterest, etc.)

Βεστρίνγκια (Westringia fruticosa)

Ή όπως την αποκαλούν οι συμπατριώτες της Αυστραλοί Παραθαλάσσια Βεστρίγκια (coastal westringia), ή και Παραθαλάσσιο δενδρολίβανο (coastal rosemary) λόγω της εμφάνισης αλλά και όχι του αρώματος, αν και σε κάποιες τοποθεσίες δίνει ελαφρύ άρωμα κατά την ανθοφορία της. Η κύρια ομοιότητα με τοενδρολίβανο είναι τα λιλά άνθη. Κατάγεται από τις παράκτιες περιοχές της ανατολικής Αυστραλίας. Ανήκει στην οικογένεια Lamiaceae (ίδια οικογένεια με την μέντα…!!!)

Πρόκειται για πολύ σκληραγωγημένο, σφαιρικό ασημοπράσινο θάμνο, οι πρόγονοι του οποίου φύτρωναν και επιβίωναν σε πολύ απότομες ακτές της Αυστραλίας δίπλα στον ωκεανό… Τα άνθη της είναι λιλά ενίοτε και λευκά χνουδωτά, με αχνές καφετί-πορτοκαλί κηλίδες στο κάτω μέρος με το ανώτερο πέταλο χωρισμένο σε δύο λοβούς. Τα άνθη κάνουν το φυτό πολύ ελκυστικό λόγω της χρωματικής αντίθεσης με το φύλλωμα. Ευδοκιμεί σε όλα σχεδόν τα εδάφη, ανθοφορεί για πολλούς μήνες μέχρι και ολόκληρο τον χρόνο όταν οι καιρικές συνθήκες ευνοούν.

Κουρεύεται σε σχήματα, αλλά αν αφεθεί, φτάνει τα 2 μέτρα ύψος με τα κατώτερα κλαδιά να απλώνονται και να καλύπτουν το έδαφος μέχρι και σε ακτίνα 3-5 μέτρα. Κατάλληλο για μπορντούρες αλλά και για εδαφοκάλυψη μεγάλων επιφανειών. Ανθεκτικό σε παραλιακές συνθήκες αρμύρας. Ένα από τα πλεονεκτήματα της Βεστρίνγκιας είναι ότι όταν φτάσει σε ώριμη ηλικία διατηρεί για πολλά χρόνια την σφριγηλότητα της. Ανθεκτικό σε παράσιτα και ασθένειες. Σε χαμηλές θερμοκρασίες διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση, ενώ αντέχει και στη ζέστη. Όταν αρδεύεται διατηρείται σε καλή κατάσταση στους πολύ θερμούς μήνες, ενώ αποφεύγονται κιτρινισμοί του φυλλώματος και η απογύμνωση κλάδων…

Χρησιμοποιείται και ως δρεπτό σε διάφορες ανθοσυνθέσεις. Επιμήκη κλαδιά διατηρούνται για πολύ καιρό σε ανθοδοχεία συνεχίζοντας να ανθίζουν…

Οι δυνατότητες χρήσεις της Βεστρίνγκιας ποικίλουν από τη δημιουργία μπορντούρας, μέχρι εδαφοκαλύψεις σε ελεύθερα και ελεγχόμενα μεγέθη και σφαιρικά σχήματα κάτω από υψηλόκορμες συστάδες δένδρων, σταθεροποίηση πρανών ακόμα και σε μοναχικές φυτεύσεις στο έδαφος ή σε φυτοδοχεία.

Οι έλληνες κηποτέχνες και κυρίως οι καταναλωτές, επιβάλλεται να γνωρίσουν καλύτερα το φυτό, αλλά και οι Αρχιτέκτονες Τοπίου και οι Αρχιτέκτονες εάν πραγματικά επιθυμούν την «διαφυγή» από τα τετριμμένα, λόγω της εντυπωσιακής του υφής, της εύκολης μεταχείρισης, της προσαρμοστικότητας σε δύσκολους χώρους και σε αντίξοες βιοκλιματικές συνθήκες.

Διαμορφώσεις με κυρίαρχη την παρουσία Βεστρίνγκιας (Westringia fruticosa) σε διάφορα σχήματα και συνθέσεις (image processing: Team-S Landscape Architects)

Βιβούρνο Λουσίντουμ (Viburnum lucidum)

Αειθαλής πολυετής θάμνος, πολύ εντυπωσιακός, με βαθυπράσινο γυαλιστερό φύλλωμα (φύλλα oval), ανήκει στα ταχυαυξή είδη θάμνων και εάν δεν κουρευτεί μπορεί να φτάσει τα τρία ή και τέσσερα μέτρα ύψος. Γεμάτα τα κλαδιά με φύλλωμα από τα χαμηλά κοντά στο έδαφος μέχρι την κορυφή. Ανθίζει από νωρίς την άνοιξη με άνθη λευκά σε πολύ πιο ανοικτή ταξιανθία από ότι το Viburnum Tinus. Ανθεκτικό στο πολύ κρύο, το δε καλοκαίρι πρέπει να ποτίζεται τακτικά για να μην φυλλοροεί. Σύμφωνα με το USDA το Βιβούρνο λουσίντουμ αντέχει μέχρι -17,7<supο< sup=””> C.</supο<>

Κατάλληλο για φυτοφράχτες, μπορντούρες, εδαφοκαλύψεις και αποκαταστάσεις τοπίου, για φυτεύσεις κάτω από συστάδες δένδρων σε φωτεινές αλλά και ημισκιερές επιφάνειες και σε ξέφωτα. Αναπτύσσεται ικανοποιητικά στα καλά στραγγιζόμενα εδάφη (με pH 5,6-7,5) και δέχεται όλα τα κλαδέματα και κουρέματα σχήματος (ήπια και αυστηρά).

Λόγω του ελκυστικού μικρού καρπού (μικρές ράγες κοκκινομπλέ ή μαύρου χρώματος) προσελκύει πουλιά στον κήπο, και είναι φυτό μελισσοκομικό.

Στη Γαλλία συνηθίζεται η διαμόρφωση (training) μικρών μονόκορμων δένδρων Βιβούρνου λουσίντουμ (υψηλός κορμός με σφαιρική κόμη) για δημιουργία δενδροστοιχιών σε συνδυασμό με υποόροφη φύτευση με χαμηλότερους θάμνους, κάτι αντίστοιχο με τα «μονόκορμα δένδρα» δάφνης Απόλλωνος, Πικροδάφνης, Φωτίνιας, κ. ά. που συνηθίζονται και στη χώρα μας.

Βιβούρνο Λουσίντουμ (Viburnum lucidum), μπορντούρες, γλάστρες, ανθοφορία…!! (image processing: Team-S Landscape Architects)

Βιβούρνο το Κοινό (Viburnum tinus)

Ένας πολύ φιλικός μας αειθαλής θάμνος, ένας φουντωτός σκουροπράσινος φίλος, πολύ βολικός. Το φυτό που πάει παντού, που βιάζεται να ανθίζει αργά το Φθινόπωρο αρχές χειμώνα μέχρι την άνοιξη, ένα φυτό χωρίς προβλήματα και χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις που όμορφα στολίζει κήπους, πάρκα, νησίδες και αυλές, είτε μόνο του στον ανοικτό χλοοτάπητα όπου «ελεύθερο» φτάνει μέχρι και τα 6-7 μέτρα ύψος, είτε κουρεμένο σε μπορντούρες ή σε παρέα με χαμηλότερους θάμνους και φυτά εδαφοκάλυψης.

Της οικογένειας Caprifoliaceae, ενδημικό της Ευρωπαϊκής Μεσογειακής ζώνης και της Β. Αφρικής. Τα άνθη του χρώματος λευκού έως ελαφρώς μοβ είναι αρωματικά και εντυπωσιακά. Τα πάει πολύ καλά και σε σκιερά μέρη (ημισκιόφυτο), του αρέσει η υγρασία και μπορεί να επιβιώσει μέχρι και τα 800 μ υψόμετρο. Φαρμακευτικό φυτό με αντιπυρετικές ιδιότητες (το εκχύλισμα των φύλλων). Ανθεκτικό σε χαμηλές θερμοκρασίες μέχρι -20^ο C αλλά και σε υψηλές θερμοκρασίες.

Κατάλληλο για χρήσεις και φυτεύσεις «χορταστικού πρασίνου» και όλων των τύπων τις διαμορφώσεις ανοικτού χώρου. Θεωρείται ο «βασιλιάς» του αστικού πρασίνου, δέχεται αυστηρό κούρεμα και κλαδέματα σχήματος και όταν αφήνεται ελεύθερο αποκτά σφαιρικό σχήμα πολύ ξεχωριστό κατά την περίοδο της ανθοφορίας, αλλά και με ιδιαίτερα εντυπωσιακή ανανέωση φυλλώματος, με φρέσκα βλαστάρια και φύλλα πολύ ανοιχτότερου χρώματος πρασίνου σε πλήρη αντίθεση με τους παλιότερους βαθυπράσινους κλάδους…

Φέρει μαύρους, γυαλιστερούς, αρκετά διακοσμητικούς καρπούς (ράγες), που έρχονται σε πλήρη αντίθεση με το σκούρο πράσινο φύλλωμα και είναι ελκυστικοί για τα πουλιά. Σε κατάλληλες συνθήκες όμως και μετά από λίγα χρόνια, λόγω ιδιοτήτων, μπορεί να ξεφύγει στο περιβάλλον και να αρχίσει να εξελίσσεται σε ζιζάνιο (έχει χωροκατακτητικές τάσεις). Θεωρείται επίσης από τις καλύτερες λύσεις για επεμβάσεις αποκατάστασης τοπίου (π.χ. λατομεία, χωματερές, έργα οδοποιίας, κλπ).

Συνηθίζεται η διαμόρφωση (training) μικρών μονόκορμων δένδρων Βιβούρνου Tinus στο φυτώριο (υψηλός κορμός με σφαιρική κόμη) για δημιουργία δενδροστοιχιών ή την διατήρηση σε φυτοδοχεία στη βεράντα ή τον κήπο, κάτι αντίστοιχο με τα «μονόκορμα δένδρα» δάφνης Απόλλωνος, Πικροδάφνης, Φωτίνιας, κ. ά. που ήδη συνηθίζονται στη χώρα μας.

Στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες συνηθίζεται η διαμόρφωση και η χρήση των πολύκορμων (Multi stem) Βιβούρνων και όχι μόνο (συνηθισμένες είναι και οι διαμορφωνένες πολύκορμες Λαγγεστρέμιες, Σημύδες, Σοφόρες, οι Μοβ και λευκές Πασχαλιές, Αριές, Μαγνόλιες, Φωτίνιες, κ. ά.).

Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει και η νάνα ποικιλία (V. tinus “Eve Price”) που έχει ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά με το κοινό, αλλά έχει μικρότερο φύλλωμα και φτάνει μέχρι τα 2 μέτρα σε ύψος.